Slecht slapen

1. Wat er onbewust in jou gebeurt

De één legt zijn hoofd op het kussen en slaapt, terwijl de ander niet in slaap komt of de hele nacht wakker ligt. Hoe komt het toch dat de één zo vertrokken is en de ander tegen zijn zin in wakker ligt? Dit heeft alles te maken met je ONBEWUST - wel of niet veilig voelen.

Of de deur op slot zit, of je alleen bent of dat er een rustgevend muziekje op staat, heeft er niks mee te maken. Wanneer je ‘de slaap niet kunt vatten’, speelt er onbewust iets in jou. We leggen het hieronder uit en verderop kun je op onderzoek uit gaan binnen jezelf om helder te krijgen wat er bij jou gebeurt en wat je daaraan kunt doen.

Onbewuste scans

Ieder van ons heeft een ingenieus zenuwstelsel dat ons wil behoeden voor gevaar. Dit alarmsysteem maakt elke seconde een scan van jouw omgeving én je fysieke innerlijke sensaties om te bepalen of je veilig of onveilig bent. Ook wanneer je slaapt gaat dit proces door. Hiervoor gebruikt het zenuwstelsel twee belangrijke zenuwbanen, de nervus vagus en de ruggengraat.

Je zou kunnen zeggen dat we enkel in slaap kunnen vallen als we ons veilig voelen. Je glijdt tijdens een diepe rustige slaap in het “gereguleerd dorsaal” gedeelte van het zenuwstelsel. Hier ben je veilig en in volledige rust zoals je dat ook met een meditatie kunt bereiken. Als je wakker wordt, voel je je fris en opgeladen.

Als je moe gevochten bent of zo diep in een depressie zit dat je alleen nog maar kunt slapen, is het startpunt anders. Je rust niet uit. Je wordt niet fit wakker. Je herstelt niet in je slaap. Je ontwaakt uit een soort van schijnveiligheid en zit meteen weer in de respons vanwaar je vertrok.

Wanneer je NIET in slaapt komt

Als je je (onbewust) onveilig voelt, zijn er twee verschillende systemen waar je in kan schieten. Het bijzondere is dat je hier in eerste instantie geen bewuste keuze in hebt. Je zenuwstelsel geeft aan dat je onveilig bent en in minder dan een seconde schiet je naar de voor jou ‘bekendste’ respons.

Hier zit geen logische gedachte achter, geen keuze, je wordt “gerekruteerd” om te overleven. Dit noemen we neuroceptie (de manier waarop het autonome zenuwstelsel informatie verzamelt en verwerkt zonder gebruik te maken van het denkende brein), een biologische reactie op het signaal; “ik ben onveilig". 

Allereerst kom je in het Sympatische systeem waar je in een fight, flight, freeze of fawn response komt. Als we deze respons vanuit rust, helderheid en bewustzijn ervaren, zijn we sympathisch gereguleerd. Maar als we dit vanuit stress, chaos en/of paniek ervaren dan zijn we gedereguleerd sympathisch. Maar hoe uit zich dat in dit thema? In het werkblad onderaan deze pagina leggen we het per situatie uit en ga je op onderzoek uit wat er nou precies in jou gebeurt.

De klachten die je heb, kun je scharen onder de 4 verschillende responsen. Zo kan piekeren een flight respons zijn omdat je wellicht bezig bent met hoe je onder iets uit kunt komen. Of misschien ben je scenario's aan het maken om je alvast te wapenen tegen het komende gesprek, een fight respons.

Het kan ook voorkomen dat je jezelf bevroren van angst ervaart. Je schrikt wakker en durft haast niet te bewegen.

De vierde respons is lastiger te herkennen maar denk je eens in wat er gebeurt als je een snurkende partner hebt? Wat doe je dan? Denk je dan; Ach laat die schat maar lekker doorslapen, ik probeer er wel doorheen te slapen? Of ineens de arm of been van je peuter in je gezicht, maar jij slaapt wel met de kinderen in bed ook al kost je dat jouw nachtrust? Dan ben je aan het fawnen.

In dit Slaapthema ga je met het werkblad helder krijgen welke drempels er liggen om lekker te kunnen slapen. En door helder te krijgen welke respons er onder zit, kan je heel gericht aandacht geven aan de oplossing ervan.